1 września weszła w życie ustawa o podatku od sprzedaży detalicznej. Obecnie Komisja Europejska poinformowała, że wszczyna procedurę o naruszenie prawa UE przez Polskę w związku z konstrukcją podatku (jego progresją), która może powodować zróżnicowanie pomiędzy podatnikami.
Business Centre Club, opiniując projekt ustawy, zwracał uwagę, że wprowadzenie podatku niesie ryzyko sprzeczności z prawem UE, a podobne podatki wprowadzone w innych krajach zostały skutecznie zakwestionowane, bądź zawieszone, przez Komisję Europejską ze względu na naruszenie zasady swobody przedsiębiorczości w ramach UE oraz ze względu na wystąpienie niedozwolonej pomocy publicznej.
Przypominamy poniżej stanowisko Business Centre Club.
Wprowadzenie dodatkowego podatku obrotowego płaconego przez sieci handlowe oraz sprzedawców detalicznych stanowić będzie dla tego sektora nadmierne obciążenie finansowe i przyniesie szereg negatywnych dla gospodarki i obywateli skutków, w tym:
1. W sytuacji występującej na rynku silnej konkurencji cenowej, rentowność sprzedaży w sektorze handlu jest bardzo niska (średnio ok. 3,5 proc. w latach 2006-2013), tj. kilkakrotnie niższa, niż w wielu innych sektorach, np. w deweloperskim, metalowym, telekomunikacyjnym czy energetycznym. Projektowany podatek obrotowy oznacza wprowadzenie dodatkowego (obok obowiązujących podatków VAT i CIT) podatku branżowego jedynie dla sektora handlu, w wysokości nie związanej z wynikami finansowymi obłożonych nim podmiotów. Stanowi to nieuprawnione odejście od zasady równego traktowania wszystkich sektorów przez system podatkowy.
2. Wprowadzenie dodatkowego podatku obrotowego nieuchronnie spowoduje „reakcję obronną“ objętych nim podmiotów, czego skutkiem będzie podniesienie cen detalicznych wielu towarów. Będzie się to odbywać stopniowo, lecz ostatecznym płatnikiem znacznej części nowych obciążeń podatkowych będzie konsument.
3. Obciążenie podatkiem obrotowym skłoni także silniejsze podmioty handlowe do obniżenia cen płaconych dostawcom. W konsekwencji spowoduje to zmniejszenie ich
dochodowości, co z kolei może spowodować ograniczenie produkcji, redukcje zatrudnienia, a także ograniczenie współpracy z firmami obsługującymi dostawców.
4. Ze względu na zmniejszenie dochodów, spadną nakłady firm handlowych na inwestycje. Redukcja wydatków na inwestycje spowoduje reakcję łańcuchową w postaci ograniczenia dochodu w firmach budowlanych, montażowych, projektowych, etc., co będzie miało wpływ na zwolnienia pracowników w przedsiębiorstwach z tych branż, w szczególności budowlanej.
5. Pomimo zapewnień ministerstwa o zgodności, wprowadzenie podatku obrotowego niesie ryzyko sprzeczności z prawem UE (Dyrektywa 2006/112/WE), w myśl której państwa członkowskie nie mogą wprowadzać podatków mających cechy podobne do podatku VAT (są nimi: powszechność, proporcjonalność do cen usług i towarów, pobieranie na każdym etapie produkcji i dystrybucji).
Podatki i opłaty o podobnym charakterze były stosowane na Węgrzech w latach 2014-2015 (progresywne podatki od obrotu oraz tzw. opłaty za inspekcje). Podatki te zostały skutecznie zakwestionowane bądź zawieszone przez Komisję Europejską ze względu na naruszenie zasady swobody przedsiębiorczości w ramach UE oraz ze względu na wystąpienie niedozwolonej pomocy publicznej (dla pozostałych podmiotów nieobjętych podatkiem).
Potencjalne niedobory w przychodach budżetu państwa powinny być uzupełniane nie w drodze nakładania kolejnych podatków, lecz poprzez usprawnienie systemu ściągania obecnie obowiązujących podatków, np. podatku VAT, a także poprzez bardziej efektywną walkę z podmiotami prowadzącymi działalność w tzw. „szarej strefie“ gospodarki. BCC dysponuje szeregiem szczegółowych propozycji rozwiązań mających na celu ograniczanie szarej strefy i wspópracuje z rządem w tym zakresie.
Na forum Zespołu problemowego do spraw budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych Rady Dialogu Społecznego wypracowano wspólne stanowisko pracodawców i pracobiorców przedstawiające konkretne propozycje dla rządu dotyczące niezbędnych zmian w ustawie:
1. Biorąc pod uwagę znaczące wahania wartości sprzedaży w poszczególnych miesiącach oraz konieczność korygowania podstawy opodatkowania w przypadku zwrotów towarów, rozliczeń zaliczek i zadatków, proponujemy, aby podatek ten był podatkiem rocznym, naliczanym po przekroczeniu planowanej kwoty wolnej, wynoszącej 204 mln zł, odmiennie od zakładanego rozwiązania, że wysokość stawek podatkowych będzie uzależniona od miesięcznej sprzedaży.
2. Należy wydłużyć proponowane vacatio legis z 1 do 3 miesięcy, aby zapewnić przedsiębiorstwom czas niezbędny do przygotowania się do nowych obowiązków. Konieczne są bowiem, m.in. zmiany systemów rozliczeniowych (zakupu, wdrożenia, przetestowania) oraz szkolenia pracowników, którzy będą odpowiedzialni za ich obsługę.
Strona społeczna, ponadto zwraca uwagę na konieczność zminimalizowania ryzyka uznania przedmiotowego projektu ustawy za niezgodny z prawem Unii Europejskiej, co w wyniku wprowadzenia, a następnie wycofania lub znaczącej zmiany podatku od sprzedaży detalicznej, będzie wpływać destabilizująco na relacje handlowe oraz tworzyć poważne konsekwencje dla przedsiębiorstw handlowych, ich dostawców, pracowników, jak również dla konsumentów.
W ocenie strony pracowników i strony pracodawców, te nader istotne ryzyka, należy definitywnie rozstrzygnąć przed wprowadzeniem ustawy do polskiego porządku prawnego, a sposób potwierdzenia zgodności należy do strony rządowej.
Autor:
Witold Michałek
ekspert BCC ds. makroekonomii
członek Rady Dialogu Społecznego