Premier Beata Szydło podpisała rozporządzenie zgodnie, z którym płaca minimalna od 1 stycznia przyszłego roku będzie wynosić 2 tys. zł, co oznacza wzrost aż o 8,1 proc. (150 zł) względem 2016 r.
Oto stanowisko Business Centre Club w tej sprawie:
Dlaczego płaca minimalna szkodzi gospodarce?
Stanowisko BCC wobec jednolitej w całym kraju płacy minimalnej pozostaje niezmienne. Uważamy, iż jest to instrument przynoszący gospodarce negatywne skutki, w szczególności zwiększający rozmiar szarej strefy oraz poziom bezrobocia w regionach najmniej rozwiniętych gospodarczo, „wypychający“ poza oficjalne zatrudnienie osoby bez kwalifikacji, które nie są w stanie zarobić na utrzymanie swojego stanowiska pracy w wielu małych firmach, działających na lokalnych rynkach. Jeżeli ewentualnie dyskutować o płacy minimalnej to różnej w poszczególnych regionach.
Opiniując projekt rozporządzenia, BCC był skłonny uznać zwiększenie tego wynagrodzenia w 2017 roku do minimalnej kwoty wynikającej z algorytmu zawartego w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, czyli do wysokości 1864 zł.
Podniesienie przez Radę Ministrów minimalnego wynagrodzenia do 2000 zł, czyli znacznie powyżej ustawowego algorytmu corocznych podwyżek, w sytuacji kiedy ceny konsumpcyjne nie tylko nie rosną ale systematycznie, od wielu miesięcy spadają, należy rozumieć jako próbę ratowania zagrożonego nadmiernymi wydatkami budżetu państwa poprzez nałożenie kolejnego obciążenia i opodatkowanie przedsiębiorców, będącego nieuzasadnionym rozdawnictwem podwyżek, finansowanym z kieszeni przedsiębiorców.
Wg szacunków przeprowadzonych na zlecenie Rady Dialogu Społecznego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w dokumencie – „Skutki finansowe podwyższenia kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę do 2000 zł – wkład do materiału informacyjnego dla Rady Dialogu Społecznego“, wzrost wpływów sektora finansów publicznych wynikający z wyższych wpływów na ubezpieczenie społeczne oraz wyższych wpływów z tytułu podatków dochodowych wyniesie ok. 1,4 mld zł.
Z drugiej strony, szacuje się, że w wyniku podniesienia minimalnego wynagrodzenia zwiększą się wydatki finansów publicznych w związku z finansowaniem ze środków publicznych niektórych wynagrodzeń, składek oraz świadczeń, których wysokość jest zależna od płacy minimalnej. Dodatkowe skutki finansowe dla budżetu państwa w 2017 roku wynikające z ww. tytułu osiągną poziom ok. 204 mln zł.
Niestety, te same szacunki wskazują, że koszty dla przedsiębiorstw („koszty podmiotów z sektora prywatnego“) wynikające z projektowanych przez rząd podwyżek wyniosą ok. 2,6 mld zł, z czego:
· mikroprzedsiębiorstwa: 1 043 mln zł,
· małe firmy: 531 mln zł,
· średnie firmy: 441 mln zł,
· duże firmy: 547 mln zł.
Jest to znacze, dodatkowe obciążenie, szczególnie dotkliwe dla mikro i małych lokalnych firm, zlokalizowanych w regionach słabo rozwiniętych gospodarczo, zatrudniających w większości niewykwalifikowanych pracowników, których wydajność pracy jest niska. Wiele z tych firm narażonych będzie z tego tytułu na ograniczenie legalnego zatrudniania (w drodze zwolnień lub zamiany legalnego zatrudnienia na zatrudnienie nierejestrowane) lub zamknięcie działalności.
Bezpośrednim lub pośrednim skutkiem będzie utrzymanie na wielu lokalnych rynkach stosunkowo wysokiej stopy rejestrowanego bezrobocia oraz migracja pracowników do bardziej rozwiniętych ośrodków, gdzie płaca minimalna nie odgrywa tak silnej roli na rynku pracy. W konsekwencji, regiony słabo rozwinięte gospodarczo jeszcze bardziej zredukują potencjał oraz tempo swojego rozwoju.
Będzie to również w sprzeczności z zapisami zawartymi w zaprezentowanym przez wicepremiera M. Morawieckiego piątym filarze rozwoju gospodarczego Polski w dokumencie „Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju“. Zapisy te wskazują na konieczność zwiększenia skuteczności i wymiaru polityki regionalnej, w tym tworzenie „zachęt do inwestowania kapitału prywatnego“ na poziomie regionalnym, „pobudzanie innowacyjności i przemysłu“ czy „przeciwdziałanie powstawaniu obszarów wykluczenia i marginalizacji“.
Inne argumenty, jakie skłaniają naszą organizację pracodawców do negatywnej oceny skutków podwyższenia płacy minimalnej w 2017 roku wyżej niż „konieczność ustawowa“, są następujące:
Ø Nominalny wzrost płacy minimalnej w ostatnich dziesięciu latach wyniósł ok. 105%,
Ø Inflacja w tym okresie wyniosła ok. 25%, zatem realny wzrost płacy minimalnej to ok. 80%,
Ø Zagregowany wzrost wynagrodzeń w podobnym okresie wyniósł zaledwie ok. 40%,
Ø W 2015 roku proporcja płacy minimalnej do średniego wynagrodzenia to ok. 45%, a więc już powyżej przeciętnej dla tych państw europejskich, które w ogóle wyznaczają płacę minimalną,
Ø Od ok. półtora roku mamy w Polsce deflację, która najprawdopodobniej potrwa jeszcze szereg miesięcy, zatem podnoszenie minimalnego wynagrodzenia będzie w sposób nieuzasadniony wykraczać poza jego charakter socjalny, mający na celu redukcję ryzyka pogorszenia sytuacji materialnej osób zatrudnionych za minimalne wynagrodzenie, ze względu na wzrost cen,
Ø Wskaźnik wzrostu PKB za I kw. 2016 mierzony kw/kw jest ujemny, co stanowi poważne ostrzeżenie przed przyjmowaniem nazbyt optymistycznej, rządowej prognozy wzrostu gospodarczego na przyszły rok (szczególnie, jeśli uwzględni się przyszłe negatywne skutki tzw. Brexitu). Wymaga to ostrożniejszego i bardziej konserwatywnego planowania płac w przez przedsiębiorców w wielu firmach, szczególnie tych słabszych rynkowo, mających niepewną perspektywę sprzedaży dóbr i usług w 2017 roku.
Problemem pomijanym w dyskusji o płacy minimalnej jest jej destrukcyjny wpływ na strukturę płac w przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach zatrudniających pracowników na umowę o pracę. Wymuszone ustawą zwiększenie minimalnego wynagrodzenia powoduje spłaszczenie poziomu wynagrodzeń. W rezultacie różnica pomiędzy wysokością wynagrodzenia pracowników bez kwalifikacji, a wynagrodzeniem pracowników z wyższymi kwalifikacjami i doświadczeniem zawodowym znacznie maleje, co z kolei spowoduje dodatkową presję na podnoszenie wynagrodzeń także innym, lepiej wynagradzanym pracownikom, przyczyniając się w ten sposób do pojawienia się poważnych problemów związanych ze wzrostem kosztów pracy w małych firmach, nie mających rezerw ani na podwyżki, ani na nagły wzrost jakichkolwiek innych kosztów produkcji dóbr i usług dostarczanych na lokalny rynek.
Dodatkowo, obciążenia finansowe wynikające ze znacznej, przyszłorocznej podwyżki minimalnego wynagrodzenia za pracę wzrosną, tak dla firm jak i całej gospodarki, w związku z powiązaniem z nią tempa waloryzacji nowoustanowionej, obligatoryjnej stawki godzinowej.
Autor:
Witold Michałek
ekspert ds. makroekonomii
członek Rady Dialogu Społecznego
